تعریف نرخ بیکاری چیست؟
نرخ بیکاری، درصدی از جمعیت مایل به اشتغال بدون شغل است. در زمان وخامت اوضاع اقتصادی و کمیاب بودن موقعیت‌های شغلی، انتظار افزایش نرخ بیکاری وجود دارد.
اهمیت نرخ بیکاری
احتمالاً نرخ بیکاری یکی از مهم‌ترین شاخص‌های شناخته‌شده «بازار کار» (Labour Market) است. نرخ بیکاری نشان‌دهنده عدم استفاده کافی از نیروی کار عرضه شده است. یعنی نرخ بیکاری عدم توانایی اقتصاد را جهت بوجود آوردن اشتغال برای افراد متقاضی آن با وجود در دسترس بودن آنها و جستجوی فعالانه آنها برای یافتن شغل را نشان می‌دهد
تعریف بیکار به چه معناست؟
«بیکار» (Unemployed) شامل کسانی است که شاغل نشده‌اند و آماده کار هستند و اخیراً برای یافتن شغل، دست به جستجو زده‌اند. این گروه همچنین شامل کسانی می‌شود که منتظر فراخوان برای بازگشت به شغلی که آنها را اخراج کرده بود، هستند.
شاغل کیست؟
«شاغل» (Employed) به‌عنوان نیروی کار دریافت‌کننده دستمزد، فعالیت و در کسب‌و‌کار خود اشتغال داشته یا در کسب‌و‌کاری خانوادگی به عنوان نیروی کار بدون دستمزد، به فعالیت مشغول بوده‌است.
در این عبارت، به نیروی کار تمام‌وقت و پاره‌وقت نیز توجه شده است. همچنین، این مفهوم شامل افراد دارای شغلی است که کار نمی‌کرده‌اند. برای مثال، آنها در محل کار خود حضور نداشتند که از جمله دلایل آن می‌توان به مرخصی، بیماری یا آب‌و‌هوای نامساعد، اشاره کرد.
در زمستان ١٤٠٠، به میزان ٤٠,٤ درصد جمعیت ١٥ ساله و بیشتر از نظر اقتصادی فعال بوده‌اند، یعنی در گروه شاغلان یا بیکاران قرار گرفته‌اند.
بررسی نرخ بیکاری افراد ١٥ ساله و بیشتر نشان می‌دهد که ٩,٤ درصد از جمعیت فعال (شاغل و بیکار)، بیکار بوده‌اند. بررسی روند تغییرات نرخ بیکاری حاکی از آن است که این شاخص، نسبت به فصل مشابه در سال قبل ( زمستان ١٣٩٩) ، ٠.٣ درصد کاهش یافته است.
در زمستان ١٤٠٠، به میزان ٤٠,٤ درصد جمعیت ١٥ ساله و بیشتر از نظر اقتصادی فعال بوده‌اند، یعنی در گروه شاغلان یا بیکاران قرار گرفته‌اند. بررسی تغییرات نرخ مشارکت اقتصادی حاکی از آن است که این نرخ نسبت به فصل مشابه در سال قبل (زمستان ١٣٩٩) ٠.٥ درصد کاهش یافته است.
جمعیت شاغلین ١٥ ساله و بیشتر در این فصل ٢٣ میلیون و ١٧٤ هزار نفر بوده که نسبت به فصل مشابه سال قبل ٣٩ هزار نفر افزایش داشته است. بررسی اشتغال در بخش‌های عمده اقتصادی نشان می‌دهد که در زمستان ١٤٠٠، بخش خدمات با ٥١,٩ درصد بیش‌ترین سهم اشتغال را به خود اختصاص داده است. در مراتب بعدی بخش‌های صنعت با ٣٣.٦ درصد و کشاورزی با ١٤.٥ درصد قرار دارند.
نرخ بیکاری جوانان ١٥ تا ٢٤ ساله حاکی از آن است که ٢٣,١ درصد از فعالان این گروه سنی در زمستان ١٤٠٠ بیکار بوده‌اند. بررسی تغییرات فصلی نرخ بیکاری این افراد نشان می‌دهد، این نرخ نسبت به فصل مشابه در سال قبل (زمستان ١٣٩٩) ٠.٥ درصد کاهش یافته است.
بررسی نرخ بیکاری گروه سنی ١٨ تا ٣٥ ساله نیز نشان می‌دهد که در زمستان ١٤٠٠، ١٦,٦ درصد از جمعیت فعال این گروه سنی بیکار بوده‌اند. این در حالی است که تغییرات فصلی نرخ بیکاری این افراد نشان می‌دهد این نرخ نسبت به زمستان ١٣٩٩، به میزان ٠.٢ درصد کاهش یافته است.
بررسی سهم جمعیت دارای اشتغال ناقص جمعیت ١٥ ساله و بیشتر نشان می‌دهد که در زمستان ١٤٠٠، ١٠,٧ درصد جمعیت شاغل، به دلایل اقتصادی (فصل غیرکاری، رکود کاری، پیدا نکردن کار با ساعت بیشتر و…) کم‌تر از ٤٤ ساعت در هفته کار کرده و آماده برای انجام کار اضافی بوده‌اند. این در حالی است که ٣٦.٧درصد از شاغلین ١٥ ساله و بیشتر، بیش از ٤٩ ساعت در هفته کار کرده‌اند.
نیروی کار دلسرد شده چیست؟
شاید واقع‌بینانه‌تر باشد که این افراد را خارج از نیروی کار یا در بعضی اوقات، شاغل در نظر بگیریم. از طرفی، ممکن است افرادی که مطابق گزارش، عضو نیروی کار نیستند، به کار کردن تمایل داشته باشند.
امکان دارد این افراد دارای تجربه ناموفق در جستجوی شغلی و از تلاش دست کشیده باشند. این افراد را «نیروی کار دلسرد» (Discouraged Worker) می‌نامند زیرا با وجود شاغل نبودن، در آمار بیکاری نشان داده نمی‌شوند.
در زمستان ١٤٠٠ نرخ بیکاری جمعیت ١٥ ساله و بیشتر ٩,٤ درصد بوده است. بدین ترتیب متوسط نرخ بیکاری در ۴ فصل سال ۱۴۰۰ به ۹ درصد رسیده است که از دهه هفتاد تاکنون، بی‌سابقه است.
بر اساس استاندارد سازمان بین‌المللی کار(ILO) ، تمام افراد ۱۰ ساله و بیشتر که در زمان مرجع حداقل یک ساعت کار کرده باشند شاغل محسوب میشوند.
در ایران نیز تعداد شاغلان با همین معیار سنجش می‌شود؛ هر چند افراد مختلفی از جمله سیاستمداران نسبت به این تعریف عکس العمل نشان داده و محل مناقشه موافقان و مخالفان بسیاری شده است تا جایی که عده‌ای به اشتباه تصور میکنند که این تعریف به منظور کاهش نرخ بیکاری ارائه شده است در حالی که بر اساس نتایج طرح آمارگیری نیروی کار، تعداد شاغلان با یک ساعت کار در هفته، بسیار ناچیز بوده و تاثیر چندانی بر میزان اشتغال و بیکاری ندارند
در سوالاتی که مرکز آمار در طرح آمارگیری نیروی کار از مردم می‌پرسد، معیار «حداقل یک ساعت کار» به عنوان تفاوت بیکار و شاغل آمده است. بر اساس این نوع آمارگیری، افرادی همچون کارگران ساده که کل هفته را کنار خیابان منتظر میمانند تا صاحب‌کاری به دنبال آنها بیاید و خرده‌کاری یا کار ساختمانی انجام دهند، شاغل محسوب میشوند. یعنی اگر کارگری از شنبه تا جمعه در کنار خیابان منتظر کار بماند و در این هفته فقط به مدت یکی دو ساعت در جایی مشغول به کار باشد، شاغل محسوب می‌شود، نه بیکار.
آیا نحوه سنجش شاغل و بی کار صحیح است ؟؟
به عنوان مثال یک کارگر نانوایی که حقوق روزانه کامل یعنی از ۶الی ۱۳ و ۱۷ الی ۲۱ شب سرکار است یعنی ۱۱ ساعت کار روزانه معادل پنجاه هزار تومان است یعنی در ماه حدود یک میلیون و پانصد هزار تومان که با توجه به قیمت ها و هزینه ها با بهترین صرفه جویی می‌شود هزینه شاید یک هفته خانواده حال سوال اینجاست اگر معیار سازمان آمار باشد یک ساعت در هفته که می‌شود چهار ساعت در ماه و با محاسبه حدود پنج هزار تومان در هفته و ۲۰ هزار تومان در ماه شاغل محسوب میشوند، آیا کسی که ۴ ساعت در ماه و ۲۰ هزار تومان درآمد دارد شاغل محسوب می شود ؟؟ هزینه یک روز زندگی ساده برای یک خانواده کارگری چهار نفر صبحانه نان و تخم مرغ که حدود ۲۵ هزار تومان ،ناهار هم یک املت ساده می‌شود حدود ۳۰ تومان ،شام هم رژیم غذایی در نظر می‌گیریم هزینه رفت و آمد ،پوشاک ،قبوض مصرفی ،دارو ،...... هم صفر در نظر گرفتیم یه چیزی حدود ۵۵ هزار تومان با وجود قیمت های خوش‌بینانه در یک روز که در ماه حدود یک ملیون و پانصدهزار تومان می‌شود .
حال مقایسه کنید یک ساعت درهفته که شاغل محسوب می‌شود و درآمد ۲۰ هزار تومان ماهیانه با مخارج یک میلیون و پانصدهزار تومان در ماه و اختلاف آن دو حال قضاوت با شما دوستان عزیز باشد.
با این معیار ها گمان میکنیم کودکان کار ،کارگران فصلی ،رانندگان تاکسی های اینترنتی ،.......را هم در آمار شاغلان کشور محاسبه میکنند. به این معیارها گزینش های خانوادگی و طایفه ایی در شهرها ، عدم شایسته سالاری،........ در انتصاب ها و اشتغال جوانان محاسبه کنید
