دبیر کل سازمان ملل در گزارش دو ساله مربوط به اجرای قطعنامه شماره 2231 شورای امنیت سازمان ملل متحد تصریح کرده ایالات متحده بعد از خروج از برجام تحریم‌های نفتی علیه ایران را رفع نکرده است.
به گزارش پایگاه خبری بوعلی ؛ آنتونیو گوترش، دبیر کل سازمان ملل متحد هفدهمین گزارش خود درباره اجرای قطعنامه 2231 شورای امنیت که سال 2015 برای تأیید توافق برجام صادر شده منتشر کرد.
گوترش در این گزارش تصریح کرده که ایالات متحده بعد از خروج از برجام در سال 2018 تحریم‌های یکجانبه علیه ایران را رفع نکرده است.
در این گزارش تصریح شده است: «از زمان گزارش سابق من بازگرداندن برنامه جامع اقدام مشترک و قطعنامه 2231 به اجرای کامل و موثر آن نامشخص باقی مانده است. ایالات متحده به این برنامه بازنگشته و علاو بر آن تحریم‌های یکجانبه اعمال‌شده بعد از خروج از آن در روز 8 می 2018 رفع یا تعلیق نکرده است.»
گوترش در این گزارش همچنین تصریح کرده که معافیت‌های مربوط به تجارت تفت با جمهوری اسلامی ایران را نیز تمدید نکرده است.
در این گزارش آمده است: «ایالات متحده همچنین معافیت‌های مربوط به تجارت نفت با جمهوری اسلامی ایران را تمدید نکرده است.»
گزارش دبیر کل سازمان ملل تأییدی بر نظر کارشناسانی است که افزایش فروش نفت جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل را نتیجه سیاست‌های ایران می‌دانند و نه عدم اجرای تحریم‌ها از سوی دولت آمریکا.
طبق نظر این کارشناسان، دولت جو بایدن، رئیس‌جمهور کنونی آمریکا بعد از روی کار آمدن تلاش‌های گسترده‌ای را برای بازپخت تحریم‌ها آغاز کرد و تلاش کرد تیغ تحریم‌ها را علیه ایران تیز کند.
وزارت خزانه‌داری آمریکا در سال 2021 در گزارشی تصریح کرده بود که حفظ خاصیت تحریم‌ها مستلزم «نوسازی» آنها و اتخاذ سیاست‌هایی برای بهبود در اجرای آنها است.
در سال‌های گذشته خبرهای متعددی از سفرهای مقام‌های آمریکایی به چین، امارات و مالزی برای تشدید تحریم‌ها علیه ایران منتشر شده است. در جدیدترین مورد، ماه پیش مالزی درخواست هیأت خزانه‌داری آمریکا برای تشدید تحریم‌ها علیه ایران را رد کرده است.
دولت سیزدهم جمهوری اسلامی ایران با علم به میدان بازی‌ای که دولت جو بایدن برای تحریم‌ها تعریف کرده بود علاوه بر آنکه از تلاش برای رفع تحریم‌ها غافل نشد خنثی‌سازی تحریم‌ها را در اولویت خود قرار داد.
دولت رئیسی برای گذر از تحریم‌ها، سیاستی چندگانه متشکل از تقویت روابط با همسایگان، فعال کردن ایران در سازمان‌ها و پیمان‌های بین‌المللی چون اتحادیه اقتصادی اوراسیا، سازمان همکاری شانگهای و بریکس، استفاده از دستاوردهای دانش‌بنیانی، فروش نفت به مینی‌پالایشگاه‌ها در شرق آسیا را آغاز کرد.
نتیجه چنین سیاست‌هایی ان بود که فروردین‌ماه سال جاری روزنامه فایننشال‌تایمز گزارش داد صادرات نفتی ایران به رکوردی 6 ساله دست پیدا کرده است. این روزنامه در آن گزارش تصریح کرده بود که ایران در سه ماهه نخست سال جاری میلادی به طور متوسط 1.56 میلیون بشکه نفت فروخته بود که بالاترین میزان فروش نفت از سه ماهه سوم سال 2018 محسوب می‌شود.
آنتونیو گوترش در بخشی از گزارش خود همچنین تصریح کرده که جمهوری اسلامی ایران از هیچ یک از اقدامات خود که از 8 می 2019 درباره کاهش تعهدات هسته‌ای خود آغاز کرده عقب‌نشینی نکرده است.
«برنامه جامع اقدام مشترک» یا برجام، تیرماه سال ۱۳۹۴ میان ایران و پنج کشور عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل (آمریکا، فرانسه، انگلیس، روسیه و چین) به علاوه آلمان (موسوم به گروه ۱+۵) حاصل شد.
دولت آمریکا از نخستین روزهای اجرایی شدن این توافق، کارشکنی‌ها در اجرای آن و تلاش برای کاستن از مزایای اقتصادی ایران از آن را آغاز کرد. با روی کار آمدن «دونالد ترامپ» به عنوان رئیس‌جمهور آمریکا این کارشکنی‌ها شدت گرفت و او بارها تهدید کرد کشورش را از توافق هسته‌ای خارج خواهد کرد.
ترامپ سرانجام سه‌شنبه ۸ می ۲۰۱۸ (۱۸ اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۷) به طور یکجانبه آمریکا را از برجام خارج و دستور احیای تحریم‌های متوقف‌شده علیه ایران را صادر کرد.
جمهوری اسلامی ایران تا یک سال بعد از خروج آمریکا از برجام به تمامی تعهداتش ذیل این توافق عمل کرد تا به کشورهای اروپایی که وعده می‌دادند آثار خروج واشنگتن از توافق را جبران میکنند فرصت دهد برای تحقق این وعده تلاش کنند.
بعد از گذشت یک سال از خروج آمریکا از برجام، تهران اعلام کرد با توجه به اینکه کشورهای اروپایی به وعده‌هایشان عمل نکرده‌اند در چند گام تعهداتش ذیل برجام را کاهش خواهد داد. کاهش تعهدات ایران ذیل مفاد توافق هسته‌ای برجام صورت می‌گرفت.
جمهوری اسلامی ایران، بعد از برداشتن ۵ گام برای کاهش تعهدات، سرانجام ۱۵ دی‌ماه ۱۳۹۸ اعلام کرد دیگر با هیچ محدودیتی در حوزه عملیاتی (شامل ظرفیت غنی سازی، درصد غنی سازی، میزان مواد غنی شده، و تحقیق و توسعه) مواجه نیست.
آنتونیو گوترش در گزارش خود تصریح کرده که نمایندگی دائمی جمهوری اسلامی ایران در نامه‌ای به تاریخ 5 ژوئیه 2024 تأکید کرده که گام‌های ایران بعد از اقدام آمریکا ذیل مفاد برنامه جامع اقدام مشترک صورت گرفته است.
